İspanya zirvede: 2022 yılı FAOSTAT verilerine göre dünya üretiminin yaklaşık %24’ünü gerçekleştiren İspanya, yılda 2.7 milyon tonluk üretimin lideri konumunda
. Bu başarının temelini oluşturan regionlar da Andalusia (özellikle Jaén) bu alanda en üretken bölgeler oluyor
.
İtalya, Yunanistan ve Türkiye: İtalya ve Yunanistan da yüksek miktarda üretir; İtalya özellikle Apulia, Calabria, Toskana bölgeleriyle güçlüdür. Türkiye ise hem iç tüketim hem ihracat açısından önemli bir oyuncu
.
Mega çiftlikler – geleneksel üretim savaşı: İspanya’da “süper yoğun” mega çiftlikler, küçük dağlık üreticilerle karşı karşıya; mega çiftlikler daha düşük maliyetle verimli üretim sağlar ama kalite kaygılarını tetikler
. Bu durum İtalya’da da hızla yayılıyor.
2. Pazar Büyüklüğü, Büyüme Hedefleri ve Konsantrasyon
Pazar hacmi 2024–2025: Fortune Business Insights, 2024’te global zeytinyağı pazarını 15.11 milyar USD, 2025’te 15.60 milyar USD olarak bildiriyor; tahmini bileşik büyüme oranı (CAGR) %3.44
Uzun vade projeksiyonu: IMARC Group raporuna göre 2025–2033’te %3.82 CAGR ile $21.2 milyara, Research and Markets tahmini ise 2025–2033’te %6.9 CAGR ile ~38.9 milyar USD’ye çıkış öngörüyor
Pazarın segmentleri: Extra virgin, virgin, pomace gibi kalite sınıfları bulunuyor. Ayrıca gıda dışında; kozmetik, farmasötik ve online/süpermarket gibi satış kanalları ile bölgesel farklılaşmalar göze çarpıyor .
3. Fiyatlar, İklim Etkileri, Krizler
Fiyat artışları: 2021–2023 arasında Avrupa'daki kuraklıklar nedeniyle global üretim 3.39 milyon tondan 2.28 milyon tona indi; fiyatlar büyük artışlar yaşadı, 500 ml şişelerde 4 £’den 10 £’ye yükseldi
The Times
. Italya’da tüketim %-30 kadar düştü
Fiyat stabilizasyonu bekleyişleri: Güney Avrupa’da olumlu hava koşulları üretimi artırması umut ediliyor; Deoleo fiyatların 2025 boyunca düşeceğini tahmin ediyor
Sahtecilik ve kalite krizleri: 2023 yılında İtalya ve İspanya’da polis operasyonları gerçekleşti; 260.000 litre sahtesi ele geçirildi
Wikipedia
. Bu durum gittikçe büyüyen sektörde kalite konusunun önemini vurguluyor.
4. Rekabet Avantajı: Kalite, Markalaşma, Pazar Çeşitliliği
NYIOOC yarışları: 2025 NYIOOC sonuçlarında 742 ödül verildi; İtalya 200 ödülle lider oldu; Hırvatistan ve ABD gibi ülkeler de kendini gösteriyor
. Bu durum kalite rekabetinin globalleştiğini gösteriyor.
Ticaret politikaları: ABD tarafından öne sürülen %30’luk Avrupa zeytinyağı vergileri, AB’li üreticileri ABD dışına ihracata yönlendiriyor. Yunan üreticiler Brezilya, Avustralya’ya yöneliyor
İspanyol markalar ABD’de üretimiyle tarife darbelerinden korunmayı planlıyor
Pazar çeşitlendirmesi: Yunan üreticiler, ABD yerine bu yıl Avustralya, Brezilya pazarlarına açılmakta
reuters.com
Bu da üreticilerin rekabet gücünü artırıyor.
5. Tüketici Eğilimleri: Sağlık, Organik & Sürdürülebilirlik
Sağlık odaklı talep: Zeytinyağı, monounsaturated yağlar ve antioksidanlar sebebiyle kalp ve genel sağlık açısından tercih ediliyor. Mediteranean diyetin popülerliği de ABD'de zeytinyağı tüketimini artırıyor
Organik / sürdürülebilir talep: Tüketiciler organik, çevre dostu ürünlere yöneliyor; bu durum üreticileri sürdürülebilir tarım ve veri şeffaflığına itiyor
Premium & coğrafi etiketlendirme: Coğrafi etiketli, yüksek polifenollü zeytinyağları (örneğin dağlık bölgeler) talep görüyor; bu üreticilerin pazarda premium rekabet şansı artırıyor
6. Sürdürülebilirlik vs. Geniş Ölçekli Verimlilik
Mega üretim avantajları: Mekanizasyon, sulama, düşük maliyet, hızlı hasat sunuyor
Küçük üreticiler kalite avantajı: Daha yüksek polifenol, tat yoğunluğu, el emeği, coğrafi değerler sunuyor; sağlık ve gastronomi piyasalarında avantaj sağlıyor
AB destekleri: Geleneksel üreticilere ortak tarım politikalarıyla destek veriliyor; kalite farklılaşması pazarlamada güç kazandırıyor.
7. Gelecek Trendleri ve Stratejik Tavsiyeler
Dijitalleşme & İzlenebilirlik Blockchain ile “çift → şişe” bilgisi kontrolü yaygınlaşıyor.
Yeni pazarlar ABD dışındaki bölgeler (Asya-Pasifik, Afrika) büyüyor; talep artışı yaşanıyor
.
Ürün çeşitlendirme Aromalı, blend organik, tek bölge (single estate) ürünler öne çıkıyor.
İklim adaptasyonu Kuraklığa dayanıklı türler ve sulama teknolojileri yayılıyor.
Ticaret stratejileri Vergi risklerine karşı yerel üretim, yeni dağıtım kanallarına yönelim sürecek.
Sonuç
Dünya zeytinyağı piyasasında İspanya, İtalya ve Yunanistan liderliği paylaşırken; üretim ölçeği, kalite ve coğrafi farklılıklar rekabetin kilit unsurları. Fiyatlar iklim olayları nedeniyle dalgalansa da çözümlerle normalleşme bekleniyor. Tüketiciler sağlıklı, organik ve otantik ürün arayışı içindeyken; mega tedarikçilerle geleneksel üreticiler çatışmasına dikkat çekiliyor. Ticaret ve pazar stratejilerindeki çok yönlü tercihler de üreticileri yeni rotalara itiyor. Önümüzdeki yıllarda kalite, şeffaflık, sürdürülebilirlik ve dijitalleşme, küresel zeytinyağı arenasında belirleyici rol oynayacak.
24.07.2025